استقلال جزیره قبرس

جام جم آنلاین: 49 سال پیش در روز 16 اوت سال 1960 میلادی جزیره قبرس که به یک مستعمره بریتانیا تبدیل شده بود استقلال یافته و یک جمهوری مستقل می شود. این واقعه یک رویداد منحصر به فرد در تاریخ این جزیره مدیترانه ای با تاریخ چند هزار ساله محسوب می شود که یونانیان باستان این مکان را قلمرو آفرودیت [ونوس] تلقی می کردند.

جزیره قبرس در فاصله 85 کیلومتری سواحل سوریه واقع شده و از لحاظ جغرافیایی جزو منطقه خاورمیانه محسوب میشد اما امروز جزو قاره اروپا بوده و حتی بخش یونانی نشین آن عضو اتحادیه اروپا است.

در عصر باستان جزیره قبرس تحت استعمار یونانی ها ، فنیقی ها ، آشوری ها ، پارس ها ، اقوام هلنی و مصری ها بود. سرانجام در سال 58 قبل از میلاد این جزیره به تصرف رمی ها درآمد.

ریچارد شیردل ، پادشاه انگلستان در زمان جنگ های صلیبی جزیره قبرس را از امپراتوری بیزانس جدا کرد و آن را به گی دولوزینیان پادشاه سابق بیت المقدس داد تا غم شکست از سلطان صلاح الدین و از دست دادن بیت المقدس را فراموش کند.

در سال 1489 میلادی ، یک بازمانده لوزینیان ، کاترین کورنارو جزیره قبرس را به جمهوری ونیز فروخت اما جمهوری ونیز توجه چندانی به قبرس نشان نمی داد و ساکنان جزیره به راهزنی دریایی روی آوردند.

در اول ژوییه سال 1570 میلادی به فرمان سلطان سلیم دوم ، عثمانی ها در بندر لارناکا پیاده شدند و تحت فرماندهی لله مصطفی نیکوزیا مرکز جزیره و سپس سراسر قبرس را تصرف کردند.

این واقعه سر و صدای فراوانی در اروپا ایجاد کرد و ناوگان های دریایی کشورهای اروپایی برای تصرف مجدد قبرس به جنگ امپراتوری عثمانی آمدند.

علی رغم شکست نیروی دریایی امپراتوری عثمانی از ناوگان های کشورهای اروپایی در 7 اکتبر سال 1571 میلادی در لپانت ، قبرس تحت تسلط امپراتوری عثمانی باقی ماند.

پس از احداث کانال سوئز ، دیسراییلی ، نخست وزیر بریتانیا تصمیم گرفت از جزیره قبرس به عنوان یک پایگاه پشتیبانی برای حفاظت از تردد کشتی ها در کانال استفاده کند.

سلطان عثمانی تحت فشار بریتانیا و برخلاف تمایلش ناگزیر می شود در روز 4 ژوئن سال 1878 میلادی براساس یک پیمان که در جریان کنگره برلین امضاء شد ، جزیره را به بریتانیایی ها اجاره دهد.

در سال 1914 میلادی قبرس تحت قیمومت بریتانیا درآمده و در سال 1925 میلادی عملا مستعمره این کشور می شود. لندن که با یک جنبش پنهانی برای الحاق قبرس به یونان مواجه شده بود به سرکوب جنبش می پردازد.الحاق قبرس به یونان «انوسیس» نامیده می شد.

در سال 1950 میلادی ماکاریوس سوم پس از انتخاب شدن به مقام اسقف اعظم و رهبر مذهبی جزیره دستور مبارزه برای «انوسیس» را صادر می کند. اما ترکیه همسایه به نام دفاع از اقلیت ترک تبار قبرس با الحاق جزیره به یونان به مخالفت برمی خیزد.

سرانجام در روز 19 فوریه سال 1959 میلادی براساس توافق لندن هر دو طرف به استقلال جزیره رضایت می دهند. براساس این توافق رییس جمهور از سوی جامعه یونانی و نخست وزیر از سوی جامعه ترک قبرس انتخاب می شوند.

اسقف ماکاریوس رییس جمهور قبرس و فاضل فوچوک نخست وزیر قبرس می شوند.

همچنین براساس همین توافق مجلس قبرس از 70 درصد نمایندگان یونانی و 30 درصد نمایندگان ترک تشکیل می گردد. گارد ملی قبرس نیز تحت فرماندهی افسران قبرسی یونانی تبار قرار می گیرد.

به این ترتیب ، در روز 16 اوت سال 1960 میلادی جزیره قبرس که به یک مستعمره بریتانیا تبدیل شده بود پس از توافق دو جامعه یونانی و ترک قبرس استقلال یافته و یک جمهوری مستقل می شود اما کماکان تنش ها میان این 2 جامعه ادامه می یابند.

در روز 15 ژوییه سال 1974 میلادی با توطئه حکومت نظامی سرهنگ ها که قدرت را در یونان به دست داشتند گارد ملی قبرس دست به یک کودتا علیه اسقف ماکاریوس رییس جمهور زده و تلاش می کند بار دیگر «انوسیس» الحاق قبرس به یونان را محقق کند.اما ترکیه نیز دست روی دست نگذاشت و ارتش ترکیه شمال جزیره قبرس که اغلب جمعیت آن را قبرسی های ترک تبار تشکیل می دادند اشغال کرد.

از آن تاریخ تاکنون 2 جامعه قبرسی های یونانی تبار و ترک تبار در دو سوی یک «خط سبز» جدا از یکدیگر زندگی می کنند. بخش یونانی نشین قبرس که از سوی جامعه بین المللی به رسمیت شناخته می شود در سال 2004 به عضویت اتحادیه اروپا درآمد ، اما بخش ترک نشین قبرس تنها از حمایت ترکیه برخوردار است.

بهرام افتخاری